<![CDATA[
Ustalenie w umowie 150-dniowego terminu płatności sprzeciwia się przepisom ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 684 ze zm.). A skoro tak, to wierzycielowi, mimo jego uprzedniej, wyrażonej w umowie zgody na wydłużenie okresu i tak należą się ustawowe odsetki po 60 dniach od dostarczenia faktur i dokumentów potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi. Do takich wniosków doszedł niedawno Sąd Okręgowy w Łodzi.
Wyrok podzielił ekspertów.
– Orzeczenie należy ocenić pozytywnie. Swoboda umów jest ważna, jednak, jeżeli będziemy mogli w tych umowach zapisać wszystko, co tylko dusza zapragnie, to będzie to prowadzić do nadużyć i rodzić patologie – ocenia Radosław Płonka, adwokat, wspólnik w Kancelarii Płonka Ozga Adwokaci i Radcowie Prawni w Warszawie, ekspert prawny BCC.
Z kolei Mariusz Bidziński, radca prawny z Kancelarii Chmaj i Wspólnicy, uważa, że ingerencja sądu w swobodę umów była jednak nadmierna.
– Sąd na siłę próbuje uszczęśliwić jedną ze stron umowy – stwierdza.
Bez uzasadnienia
Spór o zapłatę toczył się między dwoma spółkami, które zawarły umowę przewozu w transporcie międzynarodowym. Pozwana spółka co do zasady nie kwestionowała wykonania przez powódkę przewozu i wysokości należnego jej za to wynagrodzenia. Uważała jednak, że jej roszczenie jest przedwczesne, gdyż powódka wyraziła zgodę na to, że w przypadku opóźnienia w dostarczeniu faktury pozwana spółka zastrzega sobie prawo do wydłużenia terminu płatności o dalsze 90 dni (pierwotny termin wynosił zgodnie z umową 60 dni).
Sąd Okręgowy w Łodzi przyznał, że strony mogą w umowie przewozu wskazać dodatkowe warunki, jak np. przedłożenie w określonym terminie przez przewoźnika dokumentacji związanej z wykonanym przewozem. A niespełnienie tych warunków może skutkować nałożeniem kary umownej. „Nie zmienia to jednak faktu, że istotą umowy przewozu jest osiągnięcie określonego rezultatu – dowiezienia osoby lub rzeczy do miejsca przeznaczenia w określonym czasie” – czytamy w uzasadnieniu wyroku.
Nie może być jednak zgody na przedłużanie terminu zapłaty za wykonaną przecież usługę aż do 150 dni. Tak określony termin zdaniem sądu „w istocie sprzeciwia się brzmieniu art. 7 ust. 2 ustawy z 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (…)”. Przepis ten stanowi, że termin zapłaty określony w umowie nie może przekraczać 60 dni liczonych od dnia doręczenia faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi. Strony mogą określić inny termin, ale muszą zostać spełnione dwa warunki. Po pierwsze, musi to zostać wyraźnie ustalone w umowie, a po drugie ustalenie takie nie może być rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela.
Sąd uznał jednak, że w rozpatrywanym przypadku nie wystąpiły żadne szczególne okoliczności uzasadniające przedłużenie terminu zapłaty zgodną wolą stron aż do 150 dni. Co więcej, nie dopatrzył się obiektywnych przesłanek wynikających z właściwości umowy łączącej strony sporu, które mogłyby uzasadnić takie przedłużenie.
– Jeżeli praca została wykonana, to nie widzę powodów, aby firma musiała czekać tak długo na zapłatę. Przecież ona na bieżąco musi uregulować ciążące na niej zobowiązania, takie jak np. podatki czy wynagrodzenia dla pracowników – zauważa mec. Płonka.
Mecenas Bidziński natomiast zauważa, że w tym przypadku spór toczył się między dwoma profesjonalistami. A ci nie korzystają ze wzmocnionej ochrony jak konsumenci.
– Trudno uznać, że profesjonalna firma, podpisując umowę, tak naprawdę nie wiedziała, na co się godzi – zauważa.
Intencja ustawodawcy
Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie, SO w Łodzi przypomniał, jaki cel przyświecał ustawodawcy, gdy wprowadzał przywołane regulacje. Podkreślił, że zmiany miały na celu „przeciwdziałanie zatorom płatniczym, czyli nieterminowemu wywiązywaniu się z odroczonych płatności, a także stosowaniu zbyt długich, często nieuzasadnionych gospodarczym charakterem danej transakcji, terminów płatności za dostarczone towary i usługi”. W uzasadnieniu projektu tamtych zmian można było przeczytać, że brak terminowej zapłaty za towary lub usługi, jak również długie oczekiwanie na nią generuje wiele negatywnych konsekwencji dla obrotu gospodarczego. „Wskazano, iż wprowadzane rozwiązania prawne mają mobilizować dłużników transakcji handlowych (przedsiębiorców i podmioty publiczne) do dokonywania zapłaty w ustalonym terminie, jak również zniechęcać do narzucania przez nich nieuzasadnionych, wydłużonych terminów zapłaty” – przypomniał sąd. Rozwiązania te mają chronić przede wszystkim małe i średnie przedsiębiorstwa.
– Sąd dobrze odczytał intencje ustawodawcy. Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych rzeczywiście miała na celu zwiększenie ochrony mniejszych przedsiębiorców. Chciano zapobiegać patologiom polegającym m.in. na narzucaniu słabszej stronie umowy nieuczciwych warunków – przypomina ekspert BCC.
Biorąc to wszystko pod uwagę, łódzki sąd uznał, że powódce należą się ustawowe odsetki za okres po upływie 60 dni od dostarczenia faktury. Wyrok jest prawomocny.
orzecznictwo
Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z 26 sierpnia 2019 r., sygn. akt XIII Ga 334/19. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia