<![CDATA[
Zleceniobiorcy, samozatrudnieni, dziełobiorcy, wolontariusze mają uprawnienia, podobne do tych, jakie posiadali dotychczas członkowie związków zawodowych będący pracownikami. W szczególności chodzi o ochronę stosunku prawnego, zwolnienia od pracy na wykonywanie
czynności doraźnych czy uproszczonej procedury dochodzenia roszczeń z
tytułu nierównego traktowania.
Czym jest związek zawodowy?
Związek zawodowy jest:
•
dobrowolną i samorządną organizacją ludzi pracy, powołaną do
reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych
•
niezależny w swojej działalności statutowej od pracodawców,
administracji państwowej i samorządu terytorialnego oraz od innych
organizacji
• traktowany jednakowe przez organy państwowe, samorząd i pracodawców
Co się zmieniło od stycznia 2019 roku?
Ustawa
nowelizująca wprowadziła definicje legalne kim jest pracownik, osoba
wykonująca pracę zarobkową oraz pracodawca. Wprowadzenie tych pojęć jest
konsekwencją rozszerzenia prawa do tworzenia i wstępowania do związków
zawodowych na inne osoby niż pracownicy.
Zgodnie z nowymi przepisami:
osoba
wykonująca pracę zarobkową to pracownik lub osoba świadczącą pracę za
wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli nie
zatrudnia do tego rodzaju pracy innych osób, niezależnie od podstawy
zatrudnienia, oraz ma takie prawa i interesy związane z wykonywaniem
pracy, które mogą być reprezentowane i bronione przez związek zawodowypracodawca
jest pracodawcą w świetle art. 3 Kodeks pracy oraz jednostką
organizacyjną, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osobą
fizyczną, jeżeli zatrudniają one inną niż pracownik osobę wykonującą
pracę zarobkową, niezależnie od podstawy tego zatrudnieniapracownik to osoba, o której jest mowa w art. 2 Kodeksu pracy.
Powstaje
w tym miejscu pytanie, jak należy zakwalifikować osobę inną niż
pracownik, która co prawda ma z danym pracodawcą zawartą umowę cywilną z
warunkiem osobistego świadczenia przez nią pracy, ale osoba ta
jednocześnie zatrudnia do tego rodzaju pracy inne osoby.
PrzykładSamozatrudniony
prowadzi działalność w zakresie usług IT. Zatrudnia w tym celu na
podstawie umów cywilnoprawnych dwóch informatyków. Samozatrudniony ma
zawarte umowy z dwoma pracodawcami, z których u jednego, zgodnie z
treścią umowy o świadczenie usług, ma obowiązek świadczyć pracę
osobiście, zaś u drugiego pracodawcy zleca jej wykonanie swojemu
informatykowi. Czy taki stan faktyczny oznacza, że osoba ta w ogóle jest
wyłączona spod działania ustawy o związkach zawodowych, czy też może
jednak założyć związek zawodowy albo przystąpić do takiego związku u
pracodawcy, u którego ma obowiązek świadczyć pracę osobiście.
Definicja
osoby wykonującej pracę zarobkową wskazana w ustawie nie zawęża wymogu
osobistego świadczenia pracy na rzecz konkretnego pracodawcy, należy
uznać, że w każdym przypadku, jeżeli dana osoba zatrudnia inne osoby do
wykonywania pracy danego rodzaju, nie będzie miała do niej zastosowania
ustawa o związkach zawodowych.
W opisanym przykładzie samozatrudniony
informatyk nie mógłby utworzyć ani przystąpić do związku zawodowego u
żadnego z pracodawców, gdyż w ramach swojej działalności w zakresie
usług IT zatrudnia on inne osoby do wykonywania pracy tego właśnie
rodzaju.
Kto ma pełną zdolność związkową?
Pełną zdolność związkową, tj. prawo tworzenia i wstępowania do związków zawodowych mają:
• prawo tworzenia i wstępowania do związków zawodowych przysługuje osobom wykonującym pracę zarobkową
•
przejście na emeryturę lub rentę nie pozbawia osób, o których mowa w
ust. 1, prawa przynależności i wstępowania do związków zawodowych
•
osoby bezrobotne w rozumieniu przepisów o zatrudnieniu zachowują prawo
przynależności do związków zawodowych, a jeśli nie są członkami związków
zawodowych, mają prawo wstępowania do związków zawodowych w przypadkach
i na warunkach
• wolontariuszom, stażystom i innym osobom, które
świadczą osobiście pracę bez wynagrodzenia, przysługuje prawo
wstępowania do związków zawodowych w przypadkach
• przepisy ustawy dotyczące pracowników stosuje się odpowiednio do funkcjonariuszy
Więcej o zmianach przeczytasz w książce „Związki zawodowe. Nowe zasady tworzenia i uczestnictwa”
Podstawa prawna
Ustawa o związkach zawodowych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1881, zm.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1608)